Marciniak Tadeusz (1895–1966), lekarz, profesor anatomii we Lwowie i Wrocławiu, rektor Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Ur. 30 X we Lwowie, był synem Józefa, urzędnika Zarządu Miejskiego, i Bronisławy z Kolasów. W r. 1914 zdał maturę w V Gimnazjum we Lwowie. Ze względu na działania wojenne wstąpił w rok później na Wydział Lekarski Uniw. Jana Kazimierza we Lwowie. Po pierwszym roku studiów prof. J. Markowski zaproponował mu jako wyróżniającemu się studentowi stanowisko demonstratora przy katedrze anatomii. Podczas wojny M. pełnił obowiązki lekarza odcinkowego na placówce w Rzęśnie Polskiej. Dyplom doktora wszech nauk lekarskich uzyskał 2 XII 1922 we Lwowie. Przechodził kolejno w czasie studiów i po dyplomie stopnie: demonstratora (1917–9), młodszego i starszego asystenta (1919–25), adiunkta (1925–9). W r. 1930 habilitował się z anatomii prawidłowej człowieka na podstawie pracy pt. O tak zwanym wstępowaniu rdzenia kręgowego u płodów ludzkich (Kr. 1930). Dn. 7 II 1939 został mianowany profesorem tytularnym na Wydziale Lekarskim Uniw. we Lwowie. Prowadził wykłady na Wydziale Lekarskim i Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniw. Jana Kazimierza, brał czynny udział w życiu towarzystw naukowych, był delegatem docentów i profesorów tytularnych na posiedzeniach Rady Wydziałowej. Pełnił funkcje skarbnika Izby Lekarskiej w r. 1936. Od r. 1929 był zatrudniony w pracowni radiologicznej Kasy Chorych; pracownią tą kierował od r. 1933 i w okresie drugiej wojny światowej. Był ordynatorem Zakładu Rentgenologicznego Ubezpieczalni Społecznej. W l. 1939–41 pracował w Katedrze Anatomii Państwowego Instytutu Medycznego we Lwowie, który zajął miejsce Wydziału Lekarskiego. W r. 1944 objął kierownictwo katedry anatomii na miejsce prof. J. Markowskiego, prowadził wykłady w języku polskim i urządzał zdewastowany Zakład. W r. 1944 był dziekanem.
Wezwany z kraju, wyjechał M. ze Lwowa w czerwcu 1946 i z licznych propozycji wybrał Wrocław. Przyjechał tam w czerwcu t. r., objął katedrę anatomii opisowej Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu i Politechniki, w końcu 1946 r. został mianowany profesorem zwycz. Odbudował i urządził katedrę. Był dobrym wykładowcą i pedagogiem, prowadził wykłady dla studentów medycyny, stomatologii, antropologii, w szkołach pielęgniarskich i laborantów medycznych. W Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego wykładał od r. 1960 biomechanikę; jako kierownik Zakładu Biomechaniki był inicjatorem i jednym z autorów programu dydaktycznego tej młodej dyscypliny. Był prodziekanem (1947–8), członkiem senatu Uniwersytetu i Politechniki oraz kuratorem Bratniej Pomocy Studentów do r. 1950, dziekanem (1954–6), prorektorem do spraw nauki (1959–62), rektorem Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego (1962–5). Działał jako sekretarz generalny (1958–60) Wrocławskiego Tow. Naukowego, później przewodniczył Komisji Rewizyjnej; był członkiem Zarządu Głównego Polskiego Tow. Anatomicznego w Warszawie, przewodniczącym Oddziału Wrocławskiego Polskiego Tow. Anatomicznego (1961–3), członkiem Komitetu Antropologicznego PAN, Association des Anatomistes i innych towarzystw naukowych krajowych i zagranicznych, przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Antropologii PAN, a w końcu członkiem komitetu do spraw nauki Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki.
M. był autorem 37 prac w języku polskim, niemieckim, francuskim i angielskim. Zajmował się morfologią, morfogenezą, teratologią, nieprawidłościami anatomicznymi i mianownictwem anatomicznym. Do ważniejszych należą: Ueber die Innervation des Musculus transversus mentí und dessen Varietäten beim Menschen (Bulletin International de l’Académie Polonaise des Sciences et des Lettres” 1928), Ueber das sogenannte Aufsteigen des Rückenmarkes bei menschlichen Foeten (tamże), Bemerkungen zur Innervation und Morphologie des kurzen Kopfes des Muscules biceps femoris beim Menschen (tamże), Über die Muskeln, Nerven und Blutgefässe der Hals-, Schulter- und Brustgegend von Abrachius (Lw. 1935), gdzie podaje po raz pierwszy w światowym piśmiennictwie anatomiczny opis zachowania się mięśni, naczyń i nerwów w okolicy barku w obustronnym braku kończyn górnych i tłumaczy brak kończyn górnych nie ich płodową amputacją, lecz agenezją kończyn górnych datującą się od najwcześniejszych okresów życia płodowego; prace o zaburzeniach rozwojowych zwanych przez M-a monobrachią, Nefrometria u człowieka (Wr. 1964), gdzie oblicza wskaźniki odnoszące się do wielkości, ciężaru i gęstości nerek na własnym materiale, największym z dotychczas spotykanych w piśmiennictwie światowym. W licznych pracach o mianownictwie opowiadał się za łacińskim mianownictwem jenajskim, pozostawił słownik anatomicznego mianownictwa bazylejskiego, jenajskiego i parysko-nowojorski w objętości 1500 stron maszynopisu (w Bibliotece Zakładu Anatomii Opisowej Instytutu Biostruktury AM we Wrocławiu). Opracował nowoczesny 5-tomowy podręcznik Anatomii prawidłowej człowieka (W. 1953–7), który doczekał się wielu edycji. Był odznaczony m. in. Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Odznaką za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia.
M. zmarł nagle 26 VIII 1966 w Warszawie, pochowany 31 VIII 1966 we Wrocławiu na cmentarzu przy ul. Bujwida. Żonaty z Ludwiką z Lechowskich (1895–1957), lekarzem bakteriologiem, miał córkę Ewę (ur. 1926), profesora hematologii uniwersytetu w Kentucky, i syna Romana (ur. 1929), docenta radiologii we Wrocławiu.
Fot. w Arch. Gł. B. Lek.; – Peretiatkowicz–Sobeski, Współczesna kultura pol., s. 154; Rocznik Lekarski Rzeczypospolitej Polskiej, W. 1936 s. 517, 518, 531, 563, 1938 s. 319, 1949 s. 279; Spis fachowych pracowników służby zdrowia, W. 1964 s. 215; Woźniewski Z., Polski Almanach Medyczny na rok 1956, W. 1957 s. 209; – Niżankowski C., M. T. (1895–1966), „Wych. Fizyczne i Sport” T. 14: 1970 nr 3 s. 85–6; tenże, Prof. dr med. T. M. (1895–1966), „Folia Morphologica” T. 26: 1967 nr 2 s. 109–12 (fot.); – „Arch. Hist. Med.” T. 27: 1964 nr 3 s. 210–1; „Problemy” 1966 nr 10; „Słowo Pol.” 1966 nr 205, 206 (fot.), 208; „Służba Zdrowia” 1966 nr 36; „Tyg. Powsz.” 1966 nr 45; „Życie Warsz.” 1966 nr 212; – Arch. Gł. B. Lek.: Akta Izby Lekarskiej; Informacje syna Romana Marciniaka.
Teresa Ostrowska